Yufkalı Konuralp Pilavı: Kültürel Bellekte Yerel Lezzetin İzleri

Konuralp . Mini Yazı .

Yazan: Zerrin Avan

UNESCO , "Yerel mutfaklar, bir toplumun tarihsel, coğrafi ve sosyo-kültürel kimliğini yansıtan somut olmayan kültürel miras unsurlarıdır." olarak belirtir. (1) Anadolu’nun çok katmanlı kültürel yapısı içerisinde, her bölge kendine has yemek gelenekleri geliştirmiştir. Bu çalışmada, Düzce iline bağlı Konuralp beldesinde nesilden nesile aktarılan ve 2021 yılında coğrafi işaret tescili almış olan Yufkalı Konuralp Pilavı ele alınacaktır. Yemeğin tarihsel kökeni, yapım biçimi, kültürel önemi ve gastronomik kimliği disiplinlerarası bir bakışla değerlendirilecektir.

♥️ YUFKALI KONURALP PİLAVI

Tescilli mi? Elbette.

Lezzetli mi? Şüphe yok.

Miras mı? Fazlası var.

👉 Konuralp’in tescilli lezzeti, kültürümüzün sofradaki sesi… Tarihiyle, kokusuyla, pirincinin aromasıyla nesiller boyu aktarılan bu özel pilav özenle pişirilir.

Tarihsel Arka Plan

Konuralp

Konuralp, antik dönemde Prusias ad Hypium adıyla bilinen, Batı Karadeniz’in en önemli Roma kentlerinden biri üzerine kuruludur. (2) Roma dönemine ait tiyatro, su kemerleri ve tapınak kalıntıları bölgenin tarihsel sürekliliğini ortaya koyarken; Osmanlı döneminde bir uç beyliği merkezi olarak işlev görmesi, bu sürekliliği mutfak kültürüne de taşımıştır. (3) Konuralp, antik Prusias ad Hypium kentinin üzerine kurulu olup, Helenistik, Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerine ait çok katmanlı bir kültürel peyzaja sahiptir. Bu tarihsel süreklilik, yerel mutfağa da yansımıştır. Osmanlı döneminde pirinç, özellikle saray mutfağında önemli yer tutarken, Konuralp’te tarımsal üretimle birlikte yöresel mutfak da şekillenmiştir. Yufka ve pilav gibi iki temel Osmanlı mutfak öğesinin birleşimi, bu yemeği hem kırsal pratiklik hem de törensel zenginlik açısından anlamlı kılar. Osmanlı saray ve halk mutfağında önemli bir yere sahip olan pirinçli et yemekleri ve yufka çeşitleri, Konuralp’in kırsal mutfağında yerel malzemelerle yeniden yorumlanmıştır. Yufkalı Konuralp Pilavı bu dönüşümün en özgün örneklerinden biridir.

Yemeğin Yapımı ve İçerik Özellikleri

Yufkalı Konuralp Pilavı; yörede yetişen Konuralp Pirinci, kavrulmuş et, nohut ve kemik suyu ile hazırlanan klasik pirinç pilavının, ince açılmış ve pişirilmiş yufkalarla birlikte sunulması esasına dayanır. Yemeğin sunumu, doğrudan yufka ile tüketilmesi şeklindedir. Bu sunum biçimi, sofradaki paylaşım kültürünü ve geleneksel yemek yeme alışkanlıklarını simgeler.

Konuralp Antik Tiyatro — Yufkalı Konuralp Pilavı

Çoğunlukla düğünlerde, bayramlarda ve özel günlerde topluca tüketilir.

Coğrafi İşaret ve Yöresel Kimlik

Yufkalı Konuralp Pilavı, Düzce Belediyesi öncülüğünde Türk Patent ve Marka Kurumu’na yapılan başvuru sonucu 2021 yılında Coğrafi İşaret Tescil Belgesi almıştır. (4) Pilav - Yemekler ve Çorbalar grubunda, mahreç işareti almıştır. Düzce İl Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından tescil ettirilmiştir. Tescil metninde pilavın yapımında kullanılacak malzemelerin oranı, pişirme tekniği ve sunum biçimi açıkça belirtilmiştir. Bu tescil, hem kültürel mirasın korunmasını hem de ekonomik bir değer üretimini mümkün kılar. Konuralp’in bereketli tarım arazilerinde yetiştirilen pirinç, yemeğin yerel karakterini pekiştiren temel unsurlardandır. Tescil, aynı zamanda gastronomik turizmin gelişimi açısından da önemli bir adımdır.

Ayrıntılı bilgi için: https://duzce.ktb.gov.tr/Eklenti/82716,yufkali-konuralp-pilavipdf.pdf?0

Kültürel ve Sosyolojik Okuma

Bu yemek, aynı zamanda bir toplumsal hafıza nesnesidir aynı zamanda bir toplumsal ritüeldir. Sofrada herkesin yemeği el birliğiyle paylaşması, yemek pratiğini kolektif bir hafıza alanına dönüştürür. Yufka, bu yemeğin hem fiziksel hem de sembolik taşıyıcısıdır: içeriği sarar, paylaşımı kolaylaştırır ve yemeği doğrudan elle tüketme geleneğini sürdürür. Bu yönüyle yemeğin, modernleşme sürecinde kaybolmaya yüz tutan geleneksel yeme alışkanlıklarına dair önemli bir direniş biçimi taşıdığı da söylenebilir. Özellikle kırsal kesimlerde yemek araç-gereçlerinden önce geleneksel yeme alışkanlıklarının nasıl şekillendiğini göstermesi açısından da dikkate değerdir.

Görsel Sunum ve Anlatım Biçimi

Yemeğin sunumu, çoğu zaman sade ama anlamlıdır. Beyaz porselen tabakta, yufkayla örtülmüş pilav servisi; sadeliğin içinde gizli bir ihtişam barındırır. Görsellerde dikkat çeken yufka katmanları, pilavın içeriğini zarif biçimde örterken aynı zamanda örtme–koruma temasını da çağrıştırır. Bu sunum, geleneksel mutfağın estetikle buluştuğu bir örnek olarak değerlendirilebilir.

Yufkalı Konuralp Pilavı, Anadolu’nun çok katmanlı tarihsel dokusunu yansıtan, hem geleneksel hem de toplumsal hafızada önemli bir yere sahip olan nadide yemeklerden biridir. Bu yemek, yalnızca damak tadına değil, aynı zamanda kimlik, aidiyet ve kültürel süreklilik gibi olgulara da hitap eder. Coğrafi işaretle korunmaya alınması, hem gastronomi literatürü hem de somut olmayan kültürel miras bağlamında önemli bir gelişme olarak değerlendirilebilir. Dolayısıyla, bu tür yemeklerin belgelenmesi ve aktarılması, yerel kimliklerin sürdürülebilirliğine katkı sağlar.

Afiyet bal olsun...

bilgi@konuralpantikkent.com

Kaynak:

1 - UNESCO. (2003). Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage. Paris: UNESCO Publishing.

2 - T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2020). Prusias ad Hypium Kazı Raporları.

3 - Faroqhi, S. (2006). Osmanlı’da Gündelik Hayat. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

4 - Türk Patent ve Marka Kurumu. (2023). Tescilli Coğrafi İşaretler Listesi. www.turkpatent.gov.tr